Тошкент вақти - 
09 November 2014
10:00 -
Хитой Ипак Йўлини ўз назорати остига олиш учун $40 миллиардлик фонд яратмоқчи, яхши бузоқ ҳамма сигирни эмавериши кераклигини унутмайлик
Бир маҳаллар Амир Темур Ипак Йўлини ўз назорати остига олиш мақсадида, у замонда Усмонли Императорлиги деб аталган ҳозиги Туркиянинг ҳукумдори Боязидни ҳам йиқитиб, Ипак Йўлининг марказий ва ғарбий қисмларини тўла ўз назорати остига олди. Аммо, йўлнинг шарқий қисмини, тўғрироғи, Хитойни ҳам қўлга киритиш учун йўлга чиққанда оламдан ўтди.Ҳозир 21 аср, янги Ипак Йўлини назорат остига олиш учун қурол эмас, пул ҳам етарли. Шу маънода Хитойнинг режаларини тушунса бўлади.
Аммо, масаланинг ҳар ким кўравермайдиган тарафлари ҳам бор.
Биринчидан, ҳаво йўлларини қўйиб туринг, ҳали денгиз ва океан йўллари ҳам етралича ўзлаштирилмаган пайтда, анъанавий карвон йўллари жуда муҳим бўлган. Амир Темур Хитойдан Ўрта Ер денгизигача борадиган карвон йўлларини ўз назорати остига олиш учун буюк ишлар қилди. Аммо, ишни охирига етказолмасдан оламдан ўтди. Медицинанинг у пайтдаги кучини ҳисобга олсак, бу – Амир Темурнинг айби эмасди. Бироқ, Амир Темур узоқни кўра билиб, сув йўлларининг аҳамиятини тушуниб, Хитойга сафар қилиш ўрнига Ҳинд океанига чиқса ва Темиркент шаҳри яратса эди, Ислом Карим денгизга чиқадиган йўлларимиз йўқлигидан йиғламас, ҳаромий Абдулла Ориф ўзбекнинг бош душмани ҳақида “Ислом ака, бизлар учун денгиз ўзингиз” деб шеър ҳам ёзмасди. Бундан ҳам муҳими, бу минтақадаги энг катта сонли ўзбеклар асосан чўллардан иборат бўлган ерларга тиқилиб қолмаган бўларди.
Иккинчидан, Хитойга келсак, унинг раҳбарлари шундай ривожланган ҳаво ва денгиз йўллари турганда Ипак Йўлини тиклаш аҳмоқлик эканлигини тушунмаслиги мумкин эмас. Дарвоқе, тарихий “Ипак Йўли” атамасини биринчи бўлиб эслаган ва унинг атрофида лойиҳалар бошлаган АҚШ тўғрисида ҳам шундай дейиш мумкин. Хитойнинг ҳам, АҚШнинг ҳам асл мақсади ўша тарихий йўл атрофидаги мамлакатларни ўз орбитасига олиш, ўз орбитасига олишдан ҳам кўпроқ Россиянинг ёки учинчи тарафнинг (учинчи тараф Хитой учун АҚШ, АҚШ учун Хитой) орбитасига ўтиб кетишидан қўрқишдир.
Бу минтақаларни назорат остига олиш ёки бошқалар назорати остига ўтиб кетишидан қўрқиш – АҚШ, Хитой ва Россиянинг ички ишлари. Биз ўзимизни ўйлашимиз керак.
Биринчидан, яхши бузоқ икки сигирни эмади деганларидек, бира тўласи бу уччала сигирни эмиш керак. Аммо, эмиш санъати юксак бўлиши шарт. Шундай қилиш керакки, сигирлар ўзини эмизиш учун курашсин.
Бу иш осон эмас, айниқса ўзбеклар учун. Мана ўзбекларнинг бугунги аҳволини кўрсатувчи мисоллар.
Қаранг, 1989 йили Ўзбекнинг тарихида биринчи миллий-озодлик ҳаракати бўлган “Бирлик” майдонга чиқди. 100 минг кишилик митинг ўтказиш қобилиятига ҳам эга бўлган ташкилот ҳокимиятга келиши учун ойлар, балки, кунлар қолганди. Айнан ўшанда ичимиздан чиққан ва ҳозир 53-54 лақаби билан танилган Салой Мадамин раҳбарлигидаги ҳаромий ёзувчилар миллатгага хоинлик қилиб, Ўзбекистонда Ислом Карим раҳбарлигидаги тожиклар режими ўрнатишда КГБга ёрдамчи бўлдилар.
Бошқа бир мисолни кўринг. 2010 йили апрель ойида Қирғизистонда давлат тўнтариши бўлиб, ҳокимиятдаги жанубий қирғизлар ўрнига шимолликлар келганда, уларнинг жанжалидан энг катта фойда билан ўзбеклар чиқиши керак эди. Аммо, Ботиржон Қодиров кабилар раҳбарлигида ўзбеклар энг катта зарар билан чиқди. Миллатдошларимиз тириклайин ёқилди, қирғин қилиндик. Жаҳон бўйича сони 30 миллиондан ҳам ошган ўзбеклар, бирликчилардан бошқалари назарда тутилмоқда, ҳамма тешикларини қисиб ўтирдилар ва миллат сифатини йўқотиб бўлганларини кўрсатдилар.
Ҳозир ҳамма яна шундай бўлишига, Россия, Хитой ва АҚШнинг бу минатақани ўз орбитасига олиш курашидан кўпчилиги қорамолларга айланган ўзбеклар энг катта зарар билан чиқишига ишонмоқда.
Хитойнинг бу янги ташаббуси ҳақидаги "Reuters" агентлигининг хабарида айтилишича, Ипак Йўли лойиҳасига шунча пул ажратилишини Хитой президенти Си Цзинпин Бангладеш, Камбоджа, Лаос, Монголия, Мьянма, Покистон ва Тожикистон раҳбарлари билан учрашувда очиқлабди.
Ҳамма ўзбек халқининг ҳозирги ғариб аҳволини билади, Ўзбекистон билан гаплашиб ҳам ўтирмайди. Ўзбек халқининг ақли шундай паст экан, “Бирлик” ўзбекларни миллат, Ўзбекистонни давлат қилолмаслигига ишонади.
Аммо, улар ҳам билмайдики, “Бирлик” қилиб бўлмайдиган ишларни қилишга ўрганган ва яна қилади. Бу иш қанча тез қилинса, шунча яхши. Буни тушунадиганлар бўлса, “Бирлик”га қўшилишдан бошқа йўллари йўқ.
