Тошкент вақти - 
20 August 2006
03:00 -
23:00 - Ҳайит Қўзиев: Ўзбекистон демократияни танлайди, ҳаммани ўлимга тайёрловчи 53-54-чиларни эмас
- “Озодлик” радиоси хатолар қилмоқдами ёки қаллоблик
23:00 - Ҳайит Қўзиев: Ўзбекистон демократияни танлайди, ҳаммани ўлимга тайёрловчи 53-54-чиларни эмас
Бундан бир неча ой муқаддам Швецияда яшаб, ўзларинг мустақил эканликларини такрорлашдан чарчамайдиган журналистлар баъзи рус сиёсатшуносларининг “Эрк” партияси раисига қилаётган ҳужумларига жавоб сифатида бир мақола ёзиб беришни илтимос қилдилар. Мақола русларга жавобан бўлгани учун қийналиброқ бўлса ҳам русча мақола таёрладим.
Мен ҳамма мухолифат партиялари демократия йўлидан бораётганига ишонардим. “Эрк”нинг бўлажак лидерлари “Бирлик” бўлингандан кейин коммунистик ҳукумат билан ҳамкорлик қилганини биламан. Кейинчалик унинг раиси “партиядаги ёшларни ўлимдан қўрқмайдиган курашчи сифатида етиштириш ниятида” бўлгани ҳақида ҳам кўп гаплар эшитганман.
Шундай бўлса ҳам, ўша кезларда тез-тез такрорланаётган “эски гина-гудратларни унутиш” каби шиорларнинг таъсирида бундай мақолани тайёрладим. Мақоламнинг номи “Ўзбекистон демократияни танлайди” бўлиб, унда Муҳаммад Солиҳ ҳам демократия тарафдори эканлиги алоҳида урғуланган.
Аммо кейинчалик бу мақолам келаётган президенлик сайловларига таёргарлик кампанияси доирасида тайёрланган “Эрк” газетасида ҳам рухсатимсиз пайдо бўлди. Уни ўқиган одамда мен бу партия раисининг номзодини қўллаб қувватлагандек бўлиб қолганман. Ваҳоланки, ҳақиқат ундай эмас. Мен “Бирлик” партисининг фаоли сифатида, ўз партиямнинг мухолифат номидан умумий номзод кўрсатиш ғоясини тўла қўллаб қувватлайман. Ҳаммамиз мухолифатни бирлаштириш учун ҳаракат қилаётган пайтда “Эрк” партясининг шошиб-пишиб ўз номзодини кўрсатишини мухолифат бирлигига қарши зарба деб ҳисоблайман.
Бунинг устига “Эрк” газетасининг руҳи менинг мақолам руҳига тамомийла қарши эканлигини кўрдим. Мен Ўзбекистон демократияни танлаганини ёзсам, бу газета совет типидаги бир шахсни улуғлаш йўлини танлаган экан. У ерда партия раисининг ҳар вараққа бир нечтадан қўйилган расмларини кўрган одамнинг кўнгли айниши турган гап.
Биз бирликчилар ўзбек тилини давлат тили қилиш учун курашганмиз, эркчилар эса газеталарини ҳам фақат рус тилида чиқаришга бошлашибди. Демак, мақсад ўзбек халқига боғланиш эмас, қандайдир бошқа ниятлар бор.
Бу раддияни ёзишимга сабаб бўлган яна бир фактни айтмоқчимаг. Менинг ҳам мақолам босилган саҳифага, гўёки шиордек қилиб, Муҳаммад Солиҳнинг қуйидаги сўзларини қўйишибди: “Мен одамларни ватан учун ўлимга чақирмайман, яшашга чақираман. Ватан учун яшаш ўлимдан қўрқмасликдир”. Хуллас Али хўжа - Хўжа-али. Бу одам тушида ҳам ўлимдан бошқа нарсанни кўрмайди шекилли.
Биз демократлар фанатиклар каби ўлимни эмас, ватан ва миллат учун курашишни ўйлаймиз, курашимиз демократик йўл. Фақат ўлимни ўйлаб курашадиган жоҳиллардан фарқимиз шу.
Ўзбекистон демократик йўлни танлайди. “Бирлик” шу йўлни танлаб бўлган, кўринишидан, “Эрк”нинг бу фракцияси бошқа йўлни танлаган.
“Озодлик” радиоси хатолар қилмоқдами ёки қаллоблик
“Озодлик” радиосининг ўзбек хизмати мамлакатимиздаги воқеаларни нотўғри ёритаётгани, у ердаги бир қатор ходимлар эса, маҳаллийчилик ботқоғига ботиб қолганлари энди ҳаммага маълум. Ўзбек мухолифати бу масалада принципиаллигини кўрсатиши ва радионинг маъмуриятидан ўзбек хизматида демократик принципларни тиклашни талаб қилиши керак.
Ҳозир маълум бўлишича, радионинг инглизча хизмати ҳам, ўзбек журналистларининг ёлғон хабарлари таъсирида бўлса керак, Ўзбекистондаги жараёнларни мутлақо бир ёқлама ёритмоқда экан. Агентлигимизнинг топшириғи билан текшириш ўтказган мустақил экспертларнинг хулосалри шуни кўрсатмоқдики, радионинг инглизча программаларида 10 йиллик тазйиқлардан кейин “Бирлик” халқ ҳаракати 2003 йилда биринчи бўлиб ўз курултойини ўткказгани, ўша йил август ойида “Бирлик” партияга айланиб Таъсис қурултойини ўтказгани, у 2004 йил парламент сайловларида иштирок этишга қаҳрамонларча уринган ягона партия бўлгани, “Бирлик”дан ярим йил кейин ўз қурултойини ўтказган “Эрк” партиясида бўлиниш бўлганлиги каби муҳим сиёсий воқеалар мутлақо ёритилмаган. Айни замонда, “Эрк” партиясининг бир кичик фракциясини бу партиянинг ягона вакили сифатида кўрсатиш профессионал журналистиканинг энг асос принципларига хилоф равишда давом эттирилмоқда. Бу фракциянинг бўлган-бўлмаган Марказий Кенгаш йиғилишлари катта сиёсий воқеа сифатида ёритилмоқда.
Бундан бир неча ой муқаддам Швецияда яшаб, ўзларинг мустақил эканликларини такрорлашдан чарчамайдиган журналистлар баъзи рус сиёсатшуносларининг “Эрк” партияси раисига қилаётган ҳужумларига жавоб сифатида бир мақола ёзиб беришни илтимос қилдилар. Мақола русларга жавобан бўлгани учун қийналиброқ бўлса ҳам русча мақола таёрладим.
Мен ҳамма мухолифат партиялари демократия йўлидан бораётганига ишонардим. “Эрк”нинг бўлажак лидерлари “Бирлик” бўлингандан кейин коммунистик ҳукумат билан ҳамкорлик қилганини биламан. Кейинчалик унинг раиси “партиядаги ёшларни ўлимдан қўрқмайдиган курашчи сифатида етиштириш ниятида” бўлгани ҳақида ҳам кўп гаплар эшитганман.
Шундай бўлса ҳам, ўша кезларда тез-тез такрорланаётган “эски гина-гудратларни унутиш” каби шиорларнинг таъсирида бундай мақолани тайёрладим. Мақоламнинг номи “Ўзбекистон демократияни танлайди” бўлиб, унда Муҳаммад Солиҳ ҳам демократия тарафдори эканлиги алоҳида урғуланган.
Аммо кейинчалик бу мақолам келаётган президенлик сайловларига таёргарлик кампанияси доирасида тайёрланган “Эрк” газетасида ҳам рухсатимсиз пайдо бўлди. Уни ўқиган одамда мен бу партия раисининг номзодини қўллаб қувватлагандек бўлиб қолганман. Ваҳоланки, ҳақиқат ундай эмас. Мен “Бирлик” партисининг фаоли сифатида, ўз партиямнинг мухолифат номидан умумий номзод кўрсатиш ғоясини тўла қўллаб қувватлайман. Ҳаммамиз мухолифатни бирлаштириш учун ҳаракат қилаётган пайтда “Эрк” партясининг шошиб-пишиб ўз номзодини кўрсатишини мухолифат бирлигига қарши зарба деб ҳисоблайман.
Бунинг устига “Эрк” газетасининг руҳи менинг мақолам руҳига тамомийла қарши эканлигини кўрдим. Мен Ўзбекистон демократияни танлаганини ёзсам, бу газета совет типидаги бир шахсни улуғлаш йўлини танлаган экан. У ерда партия раисининг ҳар вараққа бир нечтадан қўйилган расмларини кўрган одамнинг кўнгли айниши турган гап.
Биз бирликчилар ўзбек тилини давлат тили қилиш учун курашганмиз, эркчилар эса газеталарини ҳам фақат рус тилида чиқаришга бошлашибди. Демак, мақсад ўзбек халқига боғланиш эмас, қандайдир бошқа ниятлар бор.
Бу раддияни ёзишимга сабаб бўлган яна бир фактни айтмоқчимаг. Менинг ҳам мақолам босилган саҳифага, гўёки шиордек қилиб, Муҳаммад Солиҳнинг қуйидаги сўзларини қўйишибди: “Мен одамларни ватан учун ўлимга чақирмайман, яшашга чақираман. Ватан учун яшаш ўлимдан қўрқмасликдир”. Хуллас Али хўжа - Хўжа-али. Бу одам тушида ҳам ўлимдан бошқа нарсанни кўрмайди шекилли.
Биз демократлар фанатиклар каби ўлимни эмас, ватан ва миллат учун курашишни ўйлаймиз, курашимиз демократик йўл. Фақат ўлимни ўйлаб курашадиган жоҳиллардан фарқимиз шу.
Ўзбекистон демократик йўлни танлайди. “Бирлик” шу йўлни танлаб бўлган, кўринишидан, “Эрк”нинг бу фракцияси бошқа йўлни танлаган.
“Озодлик” радиоси хатолар қилмоқдами ёки қаллоблик
“Озодлик” радиосининг ўзбек хизмати мамлакатимиздаги воқеаларни нотўғри ёритаётгани, у ердаги бир қатор ходимлар эса, маҳаллийчилик ботқоғига ботиб қолганлари энди ҳаммага маълум. Ўзбек мухолифати бу масалада принципиаллигини кўрсатиши ва радионинг маъмуриятидан ўзбек хизматида демократик принципларни тиклашни талаб қилиши керак.
Ҳозир маълум бўлишича, радионинг инглизча хизмати ҳам, ўзбек журналистларининг ёлғон хабарлари таъсирида бўлса керак, Ўзбекистондаги жараёнларни мутлақо бир ёқлама ёритмоқда экан. Агентлигимизнинг топшириғи билан текшириш ўтказган мустақил экспертларнинг хулосалри шуни кўрсатмоқдики, радионинг инглизча программаларида 10 йиллик тазйиқлардан кейин “Бирлик” халқ ҳаракати 2003 йилда биринчи бўлиб ўз курултойини ўткказгани, ўша йил август ойида “Бирлик” партияга айланиб Таъсис қурултойини ўтказгани, у 2004 йил парламент сайловларида иштирок этишга қаҳрамонларча уринган ягона партия бўлгани, “Бирлик”дан ярим йил кейин ўз қурултойини ўтказган “Эрк” партиясида бўлиниш бўлганлиги каби муҳим сиёсий воқеалар мутлақо ёритилмаган. Айни замонда, “Эрк” партиясининг бир кичик фракциясини бу партиянинг ягона вакили сифатида кўрсатиш профессионал журналистиканинг энг асос принципларига хилоф равишда давом эттирилмоқда. Бу фракциянинг бўлган-бўлмаган Марказий Кенгаш йиғилишлари катта сиёсий воқеа сифатида ёритилмоқда.
