Тошкент вақти - 
11 November 2014
12:44 -
Бугун Ўзбекнинг тарихида абадий қоладиган кун – “Бирлик”га асос солинган кун
Бундан 26 йил аввал 11 ноябрь куни кечқурун Дадахон Ҳасаннинг уйида тўпланган тахминан 15 киши Ўзбекнинг тарихидаги биринчи миллий-озодлик ташкилоти бўлган “Бирлик” Халқ Ҳаракатининг Ташаббус Гуруҳини тузди. Йиғилганлар ёзувчилар ва олимлардан иборат эди. Улардан икки киши Ташаббус Гуруҳига кирмади, аммо бу ерга келмаган яна бир неча киши бир неча кундан кейин Гуруҳга киритилди, 19 киши бўлди.
Бу йиғилиш ташаббусчилари ичида мен йўқ эдим, деб эслайди Абдураҳим Пўлат. Йиғилишда улар бўлажак ташкилотнинг Декларация лойиҳасини ҳам тайрлашмаганидан ажабланиб, бундай Декларациясиз иш бошлаб бўлмаслигини тушунтирдим. Ўйлагандимки, чиройли ёзишни биладиган ёзувчлардан бирига бу ишни топширамиз деб. Аммо, ҳамма “Сиз таклиф қилдингиз, Сиз билар экансиз, Сиз ёзинг” деб туриб олишди. Шундай қилиб, биринчи топшириқни елкамга олдим.
Кейин, Ташаббус Гуруҳининг раиси ва ўринбосарларини сайлашимиз ёки тайинлашимиз кераклигини гапирдим. Йўқ, дейишди ёзувчилар. Ким раис бўлса, КГБнинг зарбаси унинг бошига тушади, раиссиз яхши бўлади, дейишди. Хуллас, ҳафтада бир Ёзувчилар Уюшмаснинг биносида йиғилиб туришга келишиб тарқалдик. Бир неча кун ичида “Бирлик”нинг тузилиш Декларациясини ёздим.
Менга бу унчалик қийин бўлмади. Мен ўзим аъзо бўлган “Оролни сақлаш комитети” асосида Экологик Фронт тузиш ғоясини бир қатор одамлар билан гаплашишга бошлаб, ҳатто бундай Фронтнинг Декларацияси лойиҳасини тайёрлаб қўйган эдим. Кейин уни Халқ Фронтига айлантирамиз деб ўйлб, анчагина сиёсийлаштиргандм. Ўша лойиҳа ассосида, уни янада сиёсийлаштириб, “Бирлик”нинг Декларациясини тайёрладим, кейинги йиғилишларимиздан бирида уни қабул қилдик.
Ўша ойнинг охирги кунларидан биридаги йиғилишимизда, мен учун ҳеч кутилмаганда, машҳур ёзувчимиз Ойбекнинг ўғли Бекжон ака Ташаббус Гуруҳининг раисини сайлашимиз керак, мен Абдураҳим Пўлатовни таклиф қиламан деб қолди. “Йўқ, йўқ” дейишимга қарамасдан, бир дақиқанинг ичида бир овоздан сайлашди ҳам. Тушундимки, улар аввалдан менга айтмасдан келишиб олишган.
Кейин кўп ўйладим – нимага? Ўзимча жавоб топдим. Бир неча йиғилишимизнинг ўзиёқ кўрсатдики, Ташаббус Гуруҳидагиларнинг ҳаммаси юрагида ўти бор, миллатнинг келажагини ўйлайдиган инсонлар, аммо уларнинг биронтаси, қўполроқ қилиб айтсам, ташкилотчиликнинг “т”сини ҳам билишмасди.
Аслида, мен ҳам ташкилотчилик иши билан шуғулланмаганман ва шуғулланиш истагим ҳам бўлмаган. Мен ўз илмий соҳамнинг ҳақиқий фанатиги эдим. Кейинчалик “Бирлик”даги ёзувчиларнинг кўпчлиги ҳозир 53-54 лақаби билан танилиб қолган Салом Мадамин бошчилигида Ислом Каримовга сотилишганда, мени ўзим ишлаган Кибернатик Институтинг партком секретари, ҳақиқий коммунист бўлганликда айблашга ҳаракат қилишди. Аслида, ҳеч қачон партком секретари бўлмаганман. Бунақа нарсани яшириб бўлармиди?
Кейин шундай хулосага келдим: Ўзим ҳам билмас эканман, ташкилотчилик сифати қонимда бор экан.
Бундан ташқари, 1950-60 йиллари жаҳон бўйлаб оловланиб бораётган ва СССР томонидан қўллаб-қувватланаётган Осиё ва Африкадаги миллий озодлик ҳаракатлари лидерларининг русчада чиқарилган китобларини доим қизиқиб ўқиб борардим. Ўша китоблар ҳам менга катта тажриба мактаби бўлганлигини кейин англадим.
Хуллас, 26 йил аввал бугун Ўзбекнинг тарихида қоладиган буюк воқеа бўлган. “Бирлик” Халқ Ҳаракатининг пойдевори яратилган. Айнан “Бирлик” Ислом Каримнинг тиш-тирноғи билан кўрсатган қаршиликларига қарамасдан, улкан митинглар қилиб, Олий Советни Ўзбек тилига давлат мақоми беришга мажбур қилди.
Айнан “Бирлик” СССРнинг бошқа республикаларидаги халқ ҳаракатлари ва халқ фронтлари билан биргаликда СССРни йўқ қилди, Ўзбекистон мустақил бўлиб қолди.
Ҳозир “Бирлик” Халқ Ҳаракатинг ишларини унинг асосида тузилган “Бирлик” Халқ Ҳаракати Партияси (қисқача “Бирлик” Партияси ҳам деймиз) давом эттирмоқда.
Тўғридант-тўғри Лубянканинг одами бўлган Ислом Карим ичимиздан чиққан хоинлар ёрдамида Ўзбекистонда ўзбекларга душман бўлган режим ўрнатиб олди. Русларнинг гегемонлиги йўлида ғов бўлиш кучига эга бўлган Ўзбекистондек давлатни қашшоқ ва кучсиз мамлакатга айлантирди. Ўзбеклардан ҳеч нарса билан иши бўлмаган пода ясади. Мен миллатнинг ичи хира пашшадек хионларга тўлиб кетганини ва Ислом Карим қилаётган ишларининг моҳиятини тушунгандан кейин 1990 йилнинг декабрь ойи охирида “Ўзбекистон мустақил диктатура остонасида” деган ҳамма учун огоҳлантирувчи мақола ёздим. Аммо, ўзбек халқи, ва унинг зиёлиларини қўйиб туринг, демократик мухолифатчилик йўлига ўтганларнинг кўпчилиги ҳам буни тушунишмади. Мана натижада, ўша диктатурада ўтирибмиз, Қирғизистонда ўзбекларнинг қирғин қилинишига кўз юмаган ўзбек миллати - миллат сифатини, бюджети чет элда ишлаётган мардикорларнинг пули билан оёқда турган Ўзбекистон - давлат сифатини йўқотди.
Энди “Бирлик”нинг олдида аввалгидан ҳам оғир вазифалар турибди – ўзбекларни қайтадан миллат қилиш, Ўзбекистоннинг ўлаётган иқтисодини тирилтириш, ўзбекларнинг Марказий Осиёдаги лидерлигини, кейин Буюк Туркистонни тиклаш, уни жаҳондаги кучли ва фаровон давлатлар қаторига олиб кириш.
Ҳа, осон эрмас, бу майдон узра турмоқ...
Бу йиғилиш ташаббусчилари ичида мен йўқ эдим, деб эслайди Абдураҳим Пўлат. Йиғилишда улар бўлажак ташкилотнинг Декларация лойиҳасини ҳам тайрлашмаганидан ажабланиб, бундай Декларациясиз иш бошлаб бўлмаслигини тушунтирдим. Ўйлагандимки, чиройли ёзишни биладиган ёзувчлардан бирига бу ишни топширамиз деб. Аммо, ҳамма “Сиз таклиф қилдингиз, Сиз билар экансиз, Сиз ёзинг” деб туриб олишди. Шундай қилиб, биринчи топшириқни елкамга олдим.
Кейин, Ташаббус Гуруҳининг раиси ва ўринбосарларини сайлашимиз ёки тайинлашимиз кераклигини гапирдим. Йўқ, дейишди ёзувчилар. Ким раис бўлса, КГБнинг зарбаси унинг бошига тушади, раиссиз яхши бўлади, дейишди. Хуллас, ҳафтада бир Ёзувчилар Уюшмаснинг биносида йиғилиб туришга келишиб тарқалдик. Бир неча кун ичида “Бирлик”нинг тузилиш Декларациясини ёздим.
Менга бу унчалик қийин бўлмади. Мен ўзим аъзо бўлган “Оролни сақлаш комитети” асосида Экологик Фронт тузиш ғоясини бир қатор одамлар билан гаплашишга бошлаб, ҳатто бундай Фронтнинг Декларацияси лойиҳасини тайёрлаб қўйган эдим. Кейин уни Халқ Фронтига айлантирамиз деб ўйлб, анчагина сиёсийлаштиргандм. Ўша лойиҳа ассосида, уни янада сиёсийлаштириб, “Бирлик”нинг Декларациясини тайёрладим, кейинги йиғилишларимиздан бирида уни қабул қилдик.
Ўша ойнинг охирги кунларидан биридаги йиғилишимизда, мен учун ҳеч кутилмаганда, машҳур ёзувчимиз Ойбекнинг ўғли Бекжон ака Ташаббус Гуруҳининг раисини сайлашимиз керак, мен Абдураҳим Пўлатовни таклиф қиламан деб қолди. “Йўқ, йўқ” дейишимга қарамасдан, бир дақиқанинг ичида бир овоздан сайлашди ҳам. Тушундимки, улар аввалдан менга айтмасдан келишиб олишган.
Кейин кўп ўйладим – нимага? Ўзимча жавоб топдим. Бир неча йиғилишимизнинг ўзиёқ кўрсатдики, Ташаббус Гуруҳидагиларнинг ҳаммаси юрагида ўти бор, миллатнинг келажагини ўйлайдиган инсонлар, аммо уларнинг биронтаси, қўполроқ қилиб айтсам, ташкилотчиликнинг “т”сини ҳам билишмасди.
Аслида, мен ҳам ташкилотчилик иши билан шуғулланмаганман ва шуғулланиш истагим ҳам бўлмаган. Мен ўз илмий соҳамнинг ҳақиқий фанатиги эдим. Кейинчалик “Бирлик”даги ёзувчиларнинг кўпчлиги ҳозир 53-54 лақаби билан танилиб қолган Салом Мадамин бошчилигида Ислом Каримовга сотилишганда, мени ўзим ишлаган Кибернатик Институтинг партком секретари, ҳақиқий коммунист бўлганликда айблашга ҳаракат қилишди. Аслида, ҳеч қачон партком секретари бўлмаганман. Бунақа нарсани яшириб бўлармиди?
Кейин шундай хулосага келдим: Ўзим ҳам билмас эканман, ташкилотчилик сифати қонимда бор экан.
Бундан ташқари, 1950-60 йиллари жаҳон бўйлаб оловланиб бораётган ва СССР томонидан қўллаб-қувватланаётган Осиё ва Африкадаги миллий озодлик ҳаракатлари лидерларининг русчада чиқарилган китобларини доим қизиқиб ўқиб борардим. Ўша китоблар ҳам менга катта тажриба мактаби бўлганлигини кейин англадим.
Хуллас, 26 йил аввал бугун Ўзбекнинг тарихида қоладиган буюк воқеа бўлган. “Бирлик” Халқ Ҳаракатининг пойдевори яратилган. Айнан “Бирлик” Ислом Каримнинг тиш-тирноғи билан кўрсатган қаршиликларига қарамасдан, улкан митинглар қилиб, Олий Советни Ўзбек тилига давлат мақоми беришга мажбур қилди.
Айнан “Бирлик” СССРнинг бошқа республикаларидаги халқ ҳаракатлари ва халқ фронтлари билан биргаликда СССРни йўқ қилди, Ўзбекистон мустақил бўлиб қолди.
Ҳозир “Бирлик” Халқ Ҳаракатинг ишларини унинг асосида тузилган “Бирлик” Халқ Ҳаракати Партияси (қисқача “Бирлик” Партияси ҳам деймиз) давом эттирмоқда.
Тўғридант-тўғри Лубянканинг одами бўлган Ислом Карим ичимиздан чиққан хоинлар ёрдамида Ўзбекистонда ўзбекларга душман бўлган режим ўрнатиб олди. Русларнинг гегемонлиги йўлида ғов бўлиш кучига эга бўлган Ўзбекистондек давлатни қашшоқ ва кучсиз мамлакатга айлантирди. Ўзбеклардан ҳеч нарса билан иши бўлмаган пода ясади. Мен миллатнинг ичи хира пашшадек хионларга тўлиб кетганини ва Ислом Карим қилаётган ишларининг моҳиятини тушунгандан кейин 1990 йилнинг декабрь ойи охирида “Ўзбекистон мустақил диктатура остонасида” деган ҳамма учун огоҳлантирувчи мақола ёздим. Аммо, ўзбек халқи, ва унинг зиёлиларини қўйиб туринг, демократик мухолифатчилик йўлига ўтганларнинг кўпчилиги ҳам буни тушунишмади. Мана натижада, ўша диктатурада ўтирибмиз, Қирғизистонда ўзбекларнинг қирғин қилинишига кўз юмаган ўзбек миллати - миллат сифатини, бюджети чет элда ишлаётган мардикорларнинг пули билан оёқда турган Ўзбекистон - давлат сифатини йўқотди.
Энди “Бирлик”нинг олдида аввалгидан ҳам оғир вазифалар турибди – ўзбекларни қайтадан миллат қилиш, Ўзбекистоннинг ўлаётган иқтисодини тирилтириш, ўзбекларнинг Марказий Осиёдаги лидерлигини, кейин Буюк Туркистонни тиклаш, уни жаҳондаги кучли ва фаровон давлатлар қаторига олиб кириш.
Ҳа, осон эрмас, бу майдон узра турмоқ...
