Тошкент вақти - 
02 March 2013
05:32 -
"Ҳаракат" хатқутисидан: Ҳамма билан дўст бўл ва ҳеч кимга ишонма ёки зарурият туғилса, Ўзбекистон ҳарбий интервенцияга тайёрми?
XX асрда юз берган “совуқ уруш” даврида икки буюк давлат икки томонлама ўйин олиб борган. Яъни, улар бир томондан бир-бирига ўзларини дўст, иттифоқчи қилиб кўрсатишга уринсалар, иккинчи томондан яширин равишда бир-бири ҳақида маълумот тўплар ва ҳарбий потенциалини ошириб борар эди.
XXИ асрга ўтиб анаънавий қуролланиш тизимлари билан бир пайтда янги, замонавий қурол турлари пайдо бўлди. Давлатлар эндиликда космосда, ҳавода ва ҳаттоки кибермаконда ҳам бир-бирилар билан дефакто кураш олиб бормоқдалар.
Марказий Осиё минтақасида ҳам яқин ўн йилдан бери ушбу ҳудуд давлатлари орасида у ёки бу даражадаги қарама-қаршилик мавжудлиги бор гап. Бунинг сабаби эса Марказий Осиё давлатларини онасидан қолган мерос сифатида билувчи раҳбарларнинг хато ва узоқни кўра билмаган сиёсатидир. Имомали Раҳмоннинг кулгили аҳмоқлиги, Ислом Каримовнинг нодонларча журъатсизлиги ва Атамбаевнинг сиёсий кўрлиги натижасида бу учала давлат ўртасида илитиш қийин бўлган совуқчилик тушганини оддий ўзбек xалқи ҳам билади. Ҳаттоки, Ўзбекистон ҳукуматининг лайча ити бўлмиш оммавий ахборот воситалари Тожикистонга қарши бир қанча кўрсатувлар тайёрлаб, уларни xалқга намойиш қилишгача борди.
Марказий Осиё минтақасидаги кескинликнинг юқори эканлиги бутун дунёга маълум. Обрўли Newsweek нашри ҳам бежизга 2013-йилда дунёнинг эҳтимолий уруш юз бериши мумкин бўлган нуқталаридан бирига Марказий Осиё ва унинг юраги бўлмиш Фарғона водийсини киритгани йўқ.
Фарғона водийсида юқорида номи келтириб ўтилган учала давлатнинг манфаатлари тўқнашади. Айниқса Ўзбекстонга тегишли, аммо Қирғизистон ҳудудидаги Соҳ анклави, Шоҳимардон, тариxий жиҳатдан бизга тегишли бўлган, лекин Қирғизистонга ўтиб кетган Oш, Жалолобод шаҳарлари, Тожикистонга ўтиб кетган Ҳўжанд шаҳарлари қачонлардир юз бериши муқаррар бўлган можаронинг оловли нуқталарига айланиши мумкин.
Қирғизистоннинг энг юқори давлат поғоналаригача кўтарилган қирғиз фашизми ёки Раҳмоннинг аҳмоқона амбициялари бўлмаса, ушбу можаралар ҳам пайдо бўлмаслиги мумкин. Лекин, на илож. тирик эканмиз, муаммолар ҳам бўлаверади.
Қизиқ ҳолат. Қирғизистонда қирғиз фашизми кундан-кунга “тараққий этиб” бораётгани рост. Лекин бу ерда қирғиз фашизмини мунофиқлар ёки қўрқоқ фашизм дея баҳолаган бўлар эдим. Чунки эътибор берган бўлсангиз, 2010-йилнинг июнидаги Ош воқеаларида ҳам ва ундан кейин давом этаётган фашизм ҳатти-ҳаракатлари айнан ўзбек миллатига қарши қаратилган. Нима булбулни уясидек келадиган Қирғизистонда ўзбекдан бошқа миллат яшамайдими? Бу ерда руслар, тожиклар ва бошқа миллатлар ҳам яшайдику. Нега энди улар ўзбекларни пайидан тушиб қолишди?
Жавоб оддий. Қирғиз фашистлари (бир қанча депутатлар, айрим вазирлар, оперативниклар, армия офицерлари ва Атамбаевнинг ўзи ҳам) Ўзбекистон Қирғизистондаги ўзбекларни ҳимоя қилмаслигини жуда яҳши биладилар ва ўзбеклар устидан хоҳлаганини қиладилар. Шу зўрлашларни, отишларни, сўйишларни русларга нисбатан қилиб кўрсин. Кўради, 2 соат ичида Атамбаев ўзини Кантдаги руслар базасининг қамоқҳонасида кўради.
Менинг қирғиз миллатига, тожик миллатига ҳурматим беқиёс. Умуман миллатларни ажратиш бу ифлос одамнинг иши. Лекин Тожикистондаги ёки Қирғизистондаги ўзбекларни ҳимоя қилиш бу Ўзбекистон Республикасининг бурчи, ўзбек бўлганлигим учун менинг ҳам бурчим деб ўйлайман. Шунинг учун ҳам мен эҳтимолий уруш вазиятида бу учала давлатнинг ҳарбий кучларини солиштириб чиқдим. Дастлаб фақатгина Ўзбекистон ва Қирғизистоннинг қуролли кучларини таққосладим.
Оғир теxника, жумладан танклар сони ва ҳилма-ҳиллиги борасида Ўзбекистон Қирғизистондан анча устун. Жумладан Ўзбекистонда 4 хил турдаги (Т-72, Т-64, Т-62, Т-54/55) 320 дан зиёд танк мавжуд. Яъни, айни пайтда фаол ҳаракатда 320 та танк бўлиб, 2000 га яқин танк эса заҳирада сақланмоқда. Қирғизистонда эса 1 хил турдаги танк (Т-72) бўлиб, сони 100 тага яқин. Танклар борасида 3 марта устунмиз.
Ҳаво кучлари, жумладан қирувчи самолётлар бўйича: Ўзбекистонда 4 ҳил турдаги (Су-24, МиГ-29, Су-27 ва Су-17) 69 та реактив самолётлар бор. Бундан ташқари 51 та ҳарбий вертолёт бор. Лекин Су-17 типидаги қирувчилар жуда ёмон аҳволда. Қирғизистонда эса 2 хил турдаги (Л-39, Ми-24) 13 та қирувчи самолёт бор. Шунингдек қирғизлар иҳтиёрида 9 та ҳарбий вертолёт ҳам мавжуд. Қирувчи самолётлар борасида деярли 5 баробар устунмиз.
Ракета артиллерияси: Ўзбекистон Град, Ураган каби артиллерия теxникаларидан 109 донага эга. Қирғизистон эса Граднинг 15 тасига эга. Яъни, артиллерия борасида 7 баробар устунмиз.
Дала артиллерияси: Ўзбекистон 680га яқин оғир дала артиллерияси теxникаларига эга. Қирғизистон эса 180 га яқин теxникага эга. Бу борада салкам 4 баробар устунмиз.
Ўзбекистоннинг ҳаракатдаги армияси 65 минг кишидан зиёд. Қирғизистоннинг ҳаракатдаги фаол армияси эса 15 минг кишига яқин.
Ўзбекистон 5 та ҳарбий округга бўлинади. Қирғизистон еса 2 та ҳарбий округдан иборат. Агар зарурият туғилса, Ўзбекистон бирданига учта округ қисмларини Сўх анклавига томон ҳаркатлантира олади. Ўшга қўшин киритиш учун эса Ўзбекистоннинг иккита ҳарбий округи эркин ҳаракатлана олади.
Иккала давлат ҳарбий кучларини солиштиришдан мақсадимиз урушни тарғиб қилиш ёки бирон-бир давлатни агрессияга ундамоқчи эмасмиз. Мақсадимиз қирғиз ҳукумати томонидан йўқ қилинмаётган ва қандайдир даражада рағбатлантирилаётган ўзбекларга қарши қирғиз фашизмини тор-мор қилиш қачонлардир Ўзбекистон Қуролли кучлари гарданига тушиши мумкин. Ўшга армиямиз миллатдошларимизни ҳимоя қилиш байроғи остида киритилса, Сўх ва Шоҳимардон анклавига туташ ҳудудларга ўзбек аскари қонуний ҳудудимизнинг хавфсизлигини таъминлаб бериш учун киритилиши аниқ.
Баъзир бир идеалист аҳмоқлар билиб қўйсинки, инсоният бирон-бир юз йилликда урушсиз яшай олмаган ва урушнинг юз бериши ҳар доим муқаррар.
Ўзбекистон Қуролли кучларининг юқоридаги ҳудудларга олиб кирилиши Қирғизистон давлатига қарши қаратилган агрессия эмас. Балки тинчликпарвар миссия остида киради ва Ўшда ўзбек ҳарбий базаси бунёд этилади, ҳудди Россия Кантда база қурганидек. Ўзбек армиясининг Ўшда мавжудлиги қирғизларини ўзбекларга ўйлаб муомала қилиши ва давлат миқёсидаги сиёсатнинг ўзгаришига олиб келса, Сўҳга туташ бўлган ҳудудга ўзбек армиясининг кириши ҳудудий даxлсизлигимиз ва хавфсизлигимиз учун муҳимдир.
Ўзбекистон раҳбариятининг олдига шундай масала қўйилиши муқаррар бир кун.
Миллат омон бўлсин.
Турон Буюк
XXИ асрга ўтиб анаънавий қуролланиш тизимлари билан бир пайтда янги, замонавий қурол турлари пайдо бўлди. Давлатлар эндиликда космосда, ҳавода ва ҳаттоки кибермаконда ҳам бир-бирилар билан дефакто кураш олиб бормоқдалар.
Марказий Осиё минтақасида ҳам яқин ўн йилдан бери ушбу ҳудуд давлатлари орасида у ёки бу даражадаги қарама-қаршилик мавжудлиги бор гап. Бунинг сабаби эса Марказий Осиё давлатларини онасидан қолган мерос сифатида билувчи раҳбарларнинг хато ва узоқни кўра билмаган сиёсатидир. Имомали Раҳмоннинг кулгили аҳмоқлиги, Ислом Каримовнинг нодонларча журъатсизлиги ва Атамбаевнинг сиёсий кўрлиги натижасида бу учала давлат ўртасида илитиш қийин бўлган совуқчилик тушганини оддий ўзбек xалқи ҳам билади. Ҳаттоки, Ўзбекистон ҳукуматининг лайча ити бўлмиш оммавий ахборот воситалари Тожикистонга қарши бир қанча кўрсатувлар тайёрлаб, уларни xалқга намойиш қилишгача борди.
Марказий Осиё минтақасидаги кескинликнинг юқори эканлиги бутун дунёга маълум. Обрўли Newsweek нашри ҳам бежизга 2013-йилда дунёнинг эҳтимолий уруш юз бериши мумкин бўлган нуқталаридан бирига Марказий Осиё ва унинг юраги бўлмиш Фарғона водийсини киритгани йўқ.
Фарғона водийсида юқорида номи келтириб ўтилган учала давлатнинг манфаатлари тўқнашади. Айниқса Ўзбекстонга тегишли, аммо Қирғизистон ҳудудидаги Соҳ анклави, Шоҳимардон, тариxий жиҳатдан бизга тегишли бўлган, лекин Қирғизистонга ўтиб кетган Oш, Жалолобод шаҳарлари, Тожикистонга ўтиб кетган Ҳўжанд шаҳарлари қачонлардир юз бериши муқаррар бўлган можаронинг оловли нуқталарига айланиши мумкин.
Қирғизистоннинг энг юқори давлат поғоналаригача кўтарилган қирғиз фашизми ёки Раҳмоннинг аҳмоқона амбициялари бўлмаса, ушбу можаралар ҳам пайдо бўлмаслиги мумкин. Лекин, на илож. тирик эканмиз, муаммолар ҳам бўлаверади.
Қизиқ ҳолат. Қирғизистонда қирғиз фашизми кундан-кунга “тараққий этиб” бораётгани рост. Лекин бу ерда қирғиз фашизмини мунофиқлар ёки қўрқоқ фашизм дея баҳолаган бўлар эдим. Чунки эътибор берган бўлсангиз, 2010-йилнинг июнидаги Ош воқеаларида ҳам ва ундан кейин давом этаётган фашизм ҳатти-ҳаракатлари айнан ўзбек миллатига қарши қаратилган. Нима булбулни уясидек келадиган Қирғизистонда ўзбекдан бошқа миллат яшамайдими? Бу ерда руслар, тожиклар ва бошқа миллатлар ҳам яшайдику. Нега энди улар ўзбекларни пайидан тушиб қолишди?
Жавоб оддий. Қирғиз фашистлари (бир қанча депутатлар, айрим вазирлар, оперативниклар, армия офицерлари ва Атамбаевнинг ўзи ҳам) Ўзбекистон Қирғизистондаги ўзбекларни ҳимоя қилмаслигини жуда яҳши биладилар ва ўзбеклар устидан хоҳлаганини қиладилар. Шу зўрлашларни, отишларни, сўйишларни русларга нисбатан қилиб кўрсин. Кўради, 2 соат ичида Атамбаев ўзини Кантдаги руслар базасининг қамоқҳонасида кўради.
Менинг қирғиз миллатига, тожик миллатига ҳурматим беқиёс. Умуман миллатларни ажратиш бу ифлос одамнинг иши. Лекин Тожикистондаги ёки Қирғизистондаги ўзбекларни ҳимоя қилиш бу Ўзбекистон Республикасининг бурчи, ўзбек бўлганлигим учун менинг ҳам бурчим деб ўйлайман. Шунинг учун ҳам мен эҳтимолий уруш вазиятида бу учала давлатнинг ҳарбий кучларини солиштириб чиқдим. Дастлаб фақатгина Ўзбекистон ва Қирғизистоннинг қуролли кучларини таққосладим.
Оғир теxника, жумладан танклар сони ва ҳилма-ҳиллиги борасида Ўзбекистон Қирғизистондан анча устун. Жумладан Ўзбекистонда 4 хил турдаги (Т-72, Т-64, Т-62, Т-54/55) 320 дан зиёд танк мавжуд. Яъни, айни пайтда фаол ҳаракатда 320 та танк бўлиб, 2000 га яқин танк эса заҳирада сақланмоқда. Қирғизистонда эса 1 хил турдаги танк (Т-72) бўлиб, сони 100 тага яқин. Танклар борасида 3 марта устунмиз.
Ҳаво кучлари, жумладан қирувчи самолётлар бўйича: Ўзбекистонда 4 ҳил турдаги (Су-24, МиГ-29, Су-27 ва Су-17) 69 та реактив самолётлар бор. Бундан ташқари 51 та ҳарбий вертолёт бор. Лекин Су-17 типидаги қирувчилар жуда ёмон аҳволда. Қирғизистонда эса 2 хил турдаги (Л-39, Ми-24) 13 та қирувчи самолёт бор. Шунингдек қирғизлар иҳтиёрида 9 та ҳарбий вертолёт ҳам мавжуд. Қирувчи самолётлар борасида деярли 5 баробар устунмиз.
Ракета артиллерияси: Ўзбекистон Град, Ураган каби артиллерия теxникаларидан 109 донага эга. Қирғизистон эса Граднинг 15 тасига эга. Яъни, артиллерия борасида 7 баробар устунмиз.
Дала артиллерияси: Ўзбекистон 680га яқин оғир дала артиллерияси теxникаларига эга. Қирғизистон эса 180 га яқин теxникага эга. Бу борада салкам 4 баробар устунмиз.
Ўзбекистоннинг ҳаракатдаги армияси 65 минг кишидан зиёд. Қирғизистоннинг ҳаракатдаги фаол армияси эса 15 минг кишига яқин.
Ўзбекистон 5 та ҳарбий округга бўлинади. Қирғизистон еса 2 та ҳарбий округдан иборат. Агар зарурият туғилса, Ўзбекистон бирданига учта округ қисмларини Сўх анклавига томон ҳаркатлантира олади. Ўшга қўшин киритиш учун эса Ўзбекистоннинг иккита ҳарбий округи эркин ҳаракатлана олади.
Иккала давлат ҳарбий кучларини солиштиришдан мақсадимиз урушни тарғиб қилиш ёки бирон-бир давлатни агрессияга ундамоқчи эмасмиз. Мақсадимиз қирғиз ҳукумати томонидан йўқ қилинмаётган ва қандайдир даражада рағбатлантирилаётган ўзбекларга қарши қирғиз фашизмини тор-мор қилиш қачонлардир Ўзбекистон Қуролли кучлари гарданига тушиши мумкин. Ўшга армиямиз миллатдошларимизни ҳимоя қилиш байроғи остида киритилса, Сўх ва Шоҳимардон анклавига туташ ҳудудларга ўзбек аскари қонуний ҳудудимизнинг хавфсизлигини таъминлаб бериш учун киритилиши аниқ.
Баъзир бир идеалист аҳмоқлар билиб қўйсинки, инсоният бирон-бир юз йилликда урушсиз яшай олмаган ва урушнинг юз бериши ҳар доим муқаррар.
Ўзбекистон Қуролли кучларининг юқоридаги ҳудудларга олиб кирилиши Қирғизистон давлатига қарши қаратилган агрессия эмас. Балки тинчликпарвар миссия остида киради ва Ўшда ўзбек ҳарбий базаси бунёд этилади, ҳудди Россия Кантда база қурганидек. Ўзбек армиясининг Ўшда мавжудлиги қирғизларини ўзбекларга ўйлаб муомала қилиши ва давлат миқёсидаги сиёсатнинг ўзгаришига олиб келса, Сўҳга туташ бўлган ҳудудга ўзбек армиясининг кириши ҳудудий даxлсизлигимиз ва хавфсизлигимиз учун муҳимдир.
Ўзбекистон раҳбариятининг олдига шундай масала қўйилиши муқаррар бир кун.
Миллат омон бўлсин.
Турон Буюк
