03 February 2018
20:35 - Доналд Трамп АҚШ Конгрессига Мурожаатида ўзбекларнинг одати бўйича “кўз тегмасин” демаганди, фондлар бозорини жин урди. Ўзбеклар майдонларга чиқинг!

АҚШ Президенти Доналд Трамп, 30 январда ўз мамлакати Конгресси ва халқига Мурожаатида АҚШ иқтисоди мисли кўрилмaган даражада ўсаётгани, Фондлар биржасининг кўрсатгичлари тарихий рекордлар уриб ётганини урғулар экан, ўзбекларга ўхшаб, “тфу-тфу, кўз тегмасин” демаган эди. Аммо, ўзбекларнинг бу сўзларни айтиш одати қандай кучга эканлиги дарҳол кўринди.

Доналд Трамп 2016 йил 8 ноябрда президент сайловларида ғалаба қозонган кунёқ Нью-Йорк фондлар биржасининг асосий кўрсатгичи бўлган Dow Jones индекси 18 мингдан 20 мингга сакрагани, бу индекс ўшандан кейин ҳам тўхтовсиз ортиб бориб, 26 мингга яқинлашганини “Ҳаракат” ҳам хабарларида билдириб келаётган эди. Мана орадан 1 йилдан бироз кўп вақт ўтди, кеча, яъни ўтган ҳафатанинг охирги иш куни Dow Jones индекси 25,8 минг бўлди.

Эслатиш керакки, Dow Jones индекси АҚШнинг энг катта 30 та кампанияси акцияларининг ўртача нархини ўзида акс эттиради. Демак, унинг ортиб бориши - АҚШдаги энг катта кампанияларнинг иши яхши кетаётганлигини, демак, бутун АҚШ иқтсодиётининг аҳволи “зўр” эканлигининг кўрсатгичидир.

Хуллас, Доналд Трамп “кўз тегмасин” демагани учун, Нью-Йорк фондлар биржасини жин урди. Табиий, Донлад Трапмнинг бундай муҳим Мурожаатаномасининг матни камида бир неча кун аввал тайёрланган, бундан хабардор бўлган ва иш бошлашга тайёр бўлган ЖИН, Муражаатнома ўқилган куниёқ Нью-Йорк фондлар биржасини уришга бошлади ва жорийдаги ҳафтанинг иш кунлари, яъни 30 январдан 2 февралгача Dow Jones индексини 800 поғонага тушириб юборди.

Тўғри, Доналд Трамп президентлик сайловларида ғалаба қозонган кундан бошлаб Dow Jones индекси 8 минг, ҳатто январь ойининг ўзида сал кам 2 минг поғонага юксалганини ҳисобга олсак, 800 поғана тушиш унчалик катта эмас. Аммо, тушиш бир неча кунда бўлди. Бугун-эрта биржа ишламайди, душангба кунидан бошлаб тушиш давом этмайдими?

Экспертлар тушишнинг сабаблари сифатида долларнинг инфляцияси кўпайиши мумкинлиги ҳақида тахминлар борлиги, шуни ҳам ҳисобга олган Федерал Резерв (АҚШда марказий банк ролини ўйнайдиган муассаса) банкларда сақланадиган пулга бериладиган фойда фоизини орттирмагани айтилмоқда. Тахмин қилиш мумкинки, бу сабаблардан АҚШдек давлатнинг иқтисоди катта зарба олмайди. Кейинг ҳафаталарда вазият тикланишга бошласа керак.

Жойи келгани учун қайтармоқчимизки, АҚШда ишлаётган ўзбеклар ҳам, бошқа мамлакатлардагилар ҳам, фондлар биржаси/бозорида кетаётган жараёнлар билан қизиқишлари, қўл билан ушлаб бўлмайдиган, кўзга кўринмайдиган Dow Jones каби индекслар билан яшашни ўрганишлари, пулларини фақат банкларда эмас, ФОНДЛАР БОЗОРИНИНГ АКЦИЯЛАРИДА ҲАМ САҚЛАШНИ ЎРГАНИШЛАРИ ЛОЗИМ.

Dow Jones индексининг охирги 3-4 кундаги тушишидан қўрқиш керак эмас. Чунки, ўзининг 10 минг доллар пулини банкда сақлаётган одам, масалан, янваарь ойида тахминан 0,5 доллар фойда олади. Аммо, шу пулини фондлар биржасининг акцияларида сақлаган одам, 1-29 январь кунлари учун тахминан 500 доллар фойда олади, Dow Jones индексининг охирги кунларидаги тушиши туфайли эса, тахминан 200 доллар йўқотади. Барибир, умумий ҳисоб – унинг фойдасига.

Шу сабабли, яна қайтарамиз, пулингизни фақат банкда эмас, биржа акцияларида сақлашни ҳам ўрганинг.

Айни замонда, Ўзбекистонимизни ҳозирги ғариб, аянчли аҳволдан олиб чиқиш учун, биринчи навбатда, катта хусусий тадбиркорликка йўл бериш, катта бойлар, яъни инвесторлар синфи яратиш йўлидаги тўсиқларни олиб ташлаш лозим. Айни замонда, ҳақиқий фондлар биржаси, яъни катта хусусий ширкатларнинг акциялари ҳам сотиладиган бозор/биржа яратилиши, бундай бозорнинг Dow Jones каби индекси бўлиши керак.

Шундай индекс бўлса, Шавкат Мирзиё халқни алдаб, фаровонлигимиз ўсиб бораётгани ҳақида лофлар айтолмайди. Чунки, аҳволимиз қанақалигини Dow Jones каби индекс ҳам кўрсатиб туради.

Хўш, Шавкат Мирзиё шундай қадамлар қиладими, ёки халқ майдонларга чиқиб, шундай қилиш талабини ўртага отишини кутиб ўтираверадими? Демак, ўзбеклар майдонларни тўлатиб митинг-намойишлар ўтказишга тайёрланаверишлари керак. Бизга бундан баттар кўз тегишининг олдини олиш керак.

Расмда – шу ҳафтанинг иш кунлари Dow Jones индексининг зиг-загли тушиб бориши.