06 July 2017
12:18 - Қатарга қарши чиққан Араб давлатларининг ультиматуми рад этилганга ўхшайди

Эслатиб ўтамиз, роппа-роса бир ой аввал 7 араб давлати (Саудия Арабистони, Бахрейн, Миср, Бирлашган Араб Республикалари, Яманнинг суннийлар қўлидаги қисмининг ҳокимияти, Ливия ва Малдив Жумҳурияти) Қатарни террористик ташкилотларни молиявий ва бошқа усуллар билан қўллаб-қувватлаб келаётганликда айблаб, у билан дипломатик алоқаларни узгандилар. Кейинчалик, яна бир неча араб давлати бу еттиликка қўшилди.

Қатар террористик деб ҳисобланадиган Ал-Қоида, Мусулман-қардошлар, Толибон, ХАМАС, ИШИД ва Жабхат Фатх аш-Шом каби ташкилотларни аввалдан қўллаб-қуватлаб келгани ҳатто Интернетдаги энциклопедияларда ёзилган экан. Шу сабабли, нимага айнан энди Араб давлатлари Қатарга қарши бош кўтарганларини тушуниш қийин бўлганди. “Ҳаракат”нинг фикрича, бунинг сабаби - яқинда АҚШ Президенти Доналд Трампнинг Саудия Арабистонида араб мамлакатларининг лидерлари билан учрашуви ва ўшанда Доналд Трамп Эрон, Сурия ва Ямандаги шиалар ва шиаларга яқин бўлган бошқа оқимларнинг ҳокимиятларига қарши курашиш учун сунний Араб давлатларига кўп қурол ва пул беришга ваъда қилгани бўлиши мумкин. Чунки, Қатар бошқа сунний араб давлатлари фарқли равишда Эрон билан яқинроқ муносабатларда бўлган экан.

Хуллас, Қатар атрофида кризис бошланди ва яқинда Саудия Арабистони, Бирлашган Араб Амирликлари, Баҳрейн ва Миср - қарши тарафга, яъни Қатарга бир қатор ультиматум каби талаблар қўйдилар, жавоб учун Қатарга бир неча кун бердилар. Қатар бу муддатни 3 кунга узайтиришни сўради ва ниҳоят ўтган куни ўз жавобини берди.

4 давлатнинг ҳамма талаблари ва Қатарнинг тўла жавоби эълон қилингани йўқ. Аммо, кеча Қоҳирада тўпланган бу 4 мамалакат ташқи ишларининг йиғилишидан кейин тарқатилган хабарлардан маълум бўлишича, талаблар 13 моддадан иборат бўлиб, уларнинг муҳимлари – террорист деб айтилаётган ташкилотларни қўллаб-қувватлашни тўхтатиш, Қатарнинг Ал-Жазира хабар агентлигини бекитиш, Туркия Қатарда 2014 йилдан бери қураётган ҳарбий базасини бекитиш.

4 давлат ташқи ишлари вазирларининг Қоҳирадаги йиғилиши ҳақидаги анчагина мужмал хабарлардан тушунилишича, Қатар бу 4 давлатнинг талабларига ижобий жавоб бермаган, аммо музокаралар олиб боришга тайёр эканлигини билдирган. Вазирлар эса, Қатарни изоляция қилишни кучайтириш, унга қарши иқтисодий санкциялар киритишга келишибдилар.

Қатар атрофидаги кризисга Туркиянинг муносабати жуда қизиқ. Ражаб Эрдўғон тўла Қатар тарафида эканлигини очиқча кўрсатувчи баёнотлар бермоқда. Яъни, бу масалада ҳам Туркия билан Эроннинг яқинлашуви кузатилмоқда. Тахмин қилиш мумкинки, ўз пайтида, яъни Туркияда Эрдўғоннинг Адолат ва Тараққиёт Партиясининг яратилиши ва ҳокимиятга келиши пайтида Эрдўғон Қатардан катта молиявий ёрдам олган.

Ражаб Эрдўғон Мисрдаги Мусулмон-қардошлар ташкилотининг номзоди сифатида президентикка сайланиб, бир йилдан кейин армия тарафидан қулатилган, кетидан ўлим жазосига тортилган Муҳаммад Мурсига жуда илиқ қараб келгани, унинг тўнтарилиши ва ўлим жазоси олишини очиқча қоралаши, Миср билан алоқаларини сал кам узиши ҳам мантиқсиз кўринарди. Қатар ҳам Мусулмон-қардошларни молиявий қўллаб-қувватлаганини ҳисобга олсак, турли тахминлар янада кўпаяди.