Машҳур Reuters Агентлигининг сайтида кеча “Туркиялик уламонинг АҚШдаги тармоғи босим остида, ўз мамлакатидагиси эса ёрдамга муҳтож” номли каттагина мақола эълон қилинди. Унинг муаллифлари Julia Harte ва Matt Spetalnick. Мақоланинг сарлавҳаси шундай бўлишига қарамасдан, у ерда асосан Фатхулла Гуленнинг АҚШдаги тармоғи ҳақида гапирилади.

Мақолада айтилишича, АҚШда Фатхулла Гуленга яқин одамлар тарафидан очилган 153 хусусий мактаб бўлиб, сўнги йилларда улар турли молиявий ва ҳуқуқий босим остида қолган эмишлар. Аммо, бу қандай босим эканлигини, бу босимнинг пайдо бўлишида Туркия давлатининг қандай роли борлигини мақоладан тушуниш қийин. 2010 йилда энг кўп мактаб очилибди – 23 дона. 2015 йилда эса 3 тагина мактаб очилган. 2010 йилдан бери 15 мактаб бекитилган ёки фатхулла-гуленчиларга алоқаси бўлмаган одамларнинг номига ўтказилган.

Авваллари ҳар йили Туркия ва бошқа мамлакатлардан бу мактабларда ишлаш учун кўплаб ўқитувчилар олиб келинар экан. Масалан, 2010 йили 1 минг ўқитувчи олиб келинган, 2015 йилда фақат 360 ўқитувчи олиб келинибди.

Бу йил июль ойида Туркияда фатухулла-гуленчилар уюштирган давлат тўнтаришига уринишдан кейин Анқара АҚШдан Фатхулла Гуленни тутиб беришни талаб қилишдан ташқари, Фатхула Гуленнинг АҚШдаги тармоғига босим уюштиришни ҳам талаб қилаётгани айтилади. Аммо, қандай босим ҳақидаги гап кетаётганлиги ҳам айтилмайди. Хуллас, жуда кўп нарса мавҳум ва умумий гаплардан иборат.

Фатхулла-гуленчилар тузган “Хизмат” ҳаракатининг Туркия ташқарисида энг тармоқланган жойи Германиядан кейин АҚШ эканлиги, номи келтирлмаган экспертларга асосланиб айтилади. Туркия расмийлари фатхулла-гуленчилар Туркияга қарши иш олиб борувчилар тайёрлаш ва Туркия ҳокимиятидаги расмийларни сотиб олиш учун йилига 500 миллион доллар ишлатилаётганини иддао қилишаётгани ҳам мақолада айтилади ва Фатхулла Гуленнинг матбуот котиби Аслондўғон бу гапларнинг ҳаммасини ёлғонлагани урғуланади. Аслондўғон бу мактаблар умумий бошқарув остида эмаслигини ҳам айтибди.

Мақолада бу мактабларнинг фаолитяига АҚШнинг келажаги нуқтаи назаридан баҳо беришга ҳаракат қилинмаган, уларнинг борлиги АҚШ-Туркия муносабатларига қандай таъсир кўрсатиши мумкинлиги ҳам тилга олинмаган.

Анчагина мавҳум бўлган бу мақоладан биттагина хулоса чиқариш мумкин. Туркиянинг талаблари билан АҚШда Фатхулла Гулен ва унинг тармоғига эътибор кучаймоқда, АҚШ истаса-истамаса бу тармоқ билан шуғулланишга мажбур бўлади.

Бу хабаримизга қўйилган расм Reuter Агентлигининг мақоласидан эмас, Франс Пресс Агентлигининг сайтидан олинган.