Журнал Ҳаракат №1 (16) 1999. ЖУРНАЛИМИЗНИНГ БУ СОНИДА:

(Суз боши урнига) - Демократия илхомингизни миллатнинг хуррияти учун сарфланг.
Тахририятдан: Суз боши урнидаги ушбу макола «Бирлик» халк харакатининг Интернетдаги Веб сахифаси укувчиларига мурожаат сифатида ёзилган. Узбекистонда компютерларнинг озлиги туфайли купчиликнинг хали Интернетга уланиш имкони йук. Шу сабабли бу маколага журналимиз сахифаларидан жой беришга карор киларкан, ундаги фикрлар укувчиларимизда хам кизикиш уйготади, деб умид килдик.



--------------------------------------------------------------------------------

Одамзот тарихининг буюкларидан бири, машхур файласуф Гегель ИНСОН учун ОЗОДЛИК тушунчасининг ахамиятини англатишга интиларкан, бу сузни ифодаловчи товушлар эшитилгандаёк тани ва рухи сог булган одамнинг калби янада юксакрок уришга бошлашини айтганди. Гегель каби буюкларнинг буюклиги - улар айтган фикрларнинг замон танимаслигида, хар доим хам актуал эканлигидадир.

Куриб турибмизки, Озодлик тушунчаси бир неча юз йиллар илгари булгани каби шу кунда хам миллионлаб инсонларнинг калбини юксакрок урдирмокда. Сунг 50 йил ичидаги вокеалар - купчилик мустамлака халкларнинг мустакилликка эришиши ва мустакиллик учун бошланган курашнинг хамма ерда демократия учун курашга айланиб бориши - уша калби юксакрок ураётган инсонлар мужодаласининг мевалари.

Ха, тани, рухи сог булганлар учун ОЗОДЛИК ва ДЕМОКРАТИЯ ажралмас тушунчалар эканлиги табиий. Чунки ДЕМОКРАТИЯ ОЗОДЛИКга талпинаётган калбларнинг уришидан тугилмокда. Худди мовий денгизнинг хафиф ва шаффоф купикларидан тугилган афсонавий мухаббат, поклик маъбудаси каби...

Озод ва Демократик улкагина хакикий МУСТАКИЛДИР. Озодлик ва Демократия бор ердагина хакикий МУСТАКИЛЛИК бор. Хакикий мустакиллик, дедим. Бу билан хакикий булмаган мустакиллик хам борлигига имо килдим-ми? Йук, имо килаётганим йук, очикдан-очик сузлаётибман: Хакикий булмаган мустакиллик хам булади. Буни билиш учун узокка бормасдан уз тарихимизга бокинг.

Московнинг 27 октябрь 1924даги курсатмаси билан 1925 йил февраль ойида Узбекистон давлати тузилди. Конститу-циясига кура бу давлат уша вактданок мустакил булиб, гуёки уз истаги билан СССРга кирганди. 31 август 1991да СССР ичидаги “мустакил” Узбекистон узини СССР ичида яна бир марта мустакил деб эълон килди. Уша йили декбрда СССР йук деб эълон килинаркан, биз СССР ташкарисида мустакил булиб колдик. Аммо бу мустакиллик хам хакикий эмасди. Нима учун?

Мустакиллик эълонидан кейин мустакиллик учун курашганларга карши, биринчи навбатда, бу курашчиларнинг карвонбошиси булмиш “Бирлик” халк харакатининг фаолларига карши террор бошланганини, мустакил давлатимизнинг чегаралари хали хам Русия кушинлари тарафидан курикланаётгани каби фактларга куз юмайлик-да, шу саволларга жавоб кидирайлик.

Хакикий мустакил булсак, нима учун 100 йилдан купрок давом этган куллигимизнинг символи булмиш исмларимиздаги “ов”, “ич” кушим-чаларни отмаётибмиз? Московдан 1924 йилда булгани каби курсатма келмаётгани учун эмас-ми? Миллати-мизнинг кул ва оёкларигина эмас, кузлари хам богланган, рухи кишанланган пайтда ундан бу ишни талаб килиб булмайди. Лекин узини мустакил, деб мадх этаётган мавжуд хукумат бу ишни янги паспорт киритилмасидан аввал килиши керак эмасмиди?...

Мустакиллигимизни орзу килиб, уни якинлаштириш учун юрт ташкарисида туриб тинимсиз курашган юртдош-ларимиз бор. Хозир Боймирза Хайит бу курашчиларнинг рамзидир. Лекин у аввал мустамлака Узбекистонга киролма-ганидек, энди мустакил Узбекистонга киролмаётгани ёлгонми?...

Хуш, биз кимдан мустакил булдик? Табиий-ки, Русиядан. Лекин нима учун русларнинг дастидан, коммунистларнинг дастидан юрт ташкарисига кочиб кетишга мажбур булган ватан-дошларимизга Узбекистонда хеч бир шартсиз фукаролик хакки танилмаётипти? Хозир улар Рус кушинлари тарафидан курикланаётган чегараларимиздан иккинчи марта (энди тескари тарафга) утолмасдан толиблар кулида бугизланаётганларини мустакил Узбекистон курмаётиптими?...

На озодлик, на демократия, на дин эркинлиги булган Узбекистонда узбеклар бундай саволлар устида очикчасига уйлаш, уларни мухокама килиш, уларга жавоб кидириш (бирон нарса килишни куяверинг) имкониятидан махрум этилган. Узбек миллати 20 асрнинг охирида, янги аср - ахборот алмашиш ва компьютерлар асри, инсон хак-хукукларини хурмат килиш асосий принципга айланадиган аср бусагасида эркин хабар олиш, эркин хабар таркатиш, яъни эркин хабар алмашиш, колаверса эркин фикр олмашиш имкониятидан махрум. Бир суз билан айтсак, кишанланган халкимиз, миллатимиз информацион блокада ичида колган.

Биз, мухолифатчилар уларок бу блокадани ёриш учун хар доим харакатда булдик. 1992даёк юрт ташкарисида “Мустакил хафталик” газетаси, кейин “Бирлик” хабарномасининг чикишини йулга куйдик. 1995 йилдан бери “Харакат” журналини хам нашр этаётибмиз. Бу нашрларнинг сахифаларида юкорида куйилган саволларга жавоб излаётибмиз, укувчиларимизни, демак миллатимизни бу саволлар устида уйлашга чакираётибмиз, ёлгондакам камтарин булиш ниятим йук, фикрлайдиган, уйлайдиган одамлар етиштирига интилаётибмиз.

Журналнинг номини “Харакат” деб куяркан Узбекистонда биринчи булиб мустакиллик, озодлик ва демократия байрогини кутарган “Бирлик” халк харакатига хурматимизни курсатдик. Журнални тайёрлаётган ва уни укиётганларнинг хаммаси хам “Бирлик”чи булмаса-да, харакатчилиги аник. Лекин журналга ном танлашнинг негизида бундан бошка яна бир мухим ва буюк гоя ётади. Бу гоянинг манбаи эса кадриятларимиздаги “Аллохдан баракат, биздан харакат” сузларидир.

Ха, “Аллохдан баракат, биздан харакат” таъбирини тез-тез ишлатаётганимиз тасодифий эмас. Бу принципиал нукта. Ва бу нукта асосий максадларимиздан бирининг таянч нуктасидир. Айтилаётган максад - оз эмас, куп эмас - милатнинг менталитетида хам баъзи узгаришлар килишга интилиш. Мен бу фикримни тушунтиришга харакат киламан.

Каранг, биз мусулмонмиз, динимиз - ислом. Лекин ислом дунёда бир турли жорий этилмаган. Диккат килинг, мен факат исломнинг хаётга кирити-лишидаги турлиликни назарда тутаётибман, ислом мохияти билан хамма ерда бир. Яна узокка бориб утирмасдан юртимиз Узбекистон билан Чеченистонни олайлик.

Бу икки улка мусулмонлар улкаси. Бизда мусулмончилик “Пешонангда ёзилганини курасан” шаклида жорий килинган. Ва бундан миллатни идора килиб келган одамлар усталик билан фойдаланишган. Подшохлардан тортиб бугунги президентгача, аввалги махаллий туралардан бошлаб бугунги колхоз раисларигача, хамма катта-кичик хукмдорлар куллари остидаги одамларни узларига сузсиз буйсунадиган кулларга айлантиришган. Пешонасига ёзилгани амалга ошажагига ишонган одамлар уларга тобе булишдан бошка йул хам кидирмаганлар.

Стихияли равишда уртага чиккан Дукчи Эшон кузголонини хисобга олмасак, руслар Туркистонни босиб олгандан кейин боскинчиларга карши ташкилий кураш олиб борилмаганининг сабаби хам шу ерда, деб уйлайман. Хакикатдан хам, пешонангга шу ёзилган булса, нима киласан курашиб.

Эди Чеченистонга утайлик. У ерда миллат, айтаётганимиз “Аллохдан харакат, аммо биздан харакат” каби шиорлар билан ислом байрогини кутарган. Шунинг учун чеченлар пешоналарининг шурлигидан шикоят килиб утирмадилар, кимдандир мархамат кутмадилар, доимо узлари курашда, харакатда булдилар. Мана нихоят, шайх Шомилнинг невара ва эваралари галабага эришдилар.

Шуни ургу бериб айтмокчиман, масала факат мустакиллик учун олиб борилган куролли кураш ва харакатда эмас. Масала - миллат уз келажагини узи яратиши кераклигида, хеч кимдан мархамат кутиб утириши керак-маслигида, узи харакатда булиши кераклигида. Колаверса, бу кунда кураш ва харакатнинг асосий шакли сиёсий кураш ва сиёсий харакат эканлигини чукур англаб етишида.

Хуллас, миллатимизни “Пешонамда ёзилганини курамин” деб турли даражадаги хокимларга куллик килавериш, такдирга тан бериш психологиясидан куткариш керак. Бу менталитет узгариши керак.

Албатта, миллатнинг ментал-итетида узгариш киламиз, деб айтиш буюк иддао. Аммо бу килиниши шарт. Акс холда, чул ва сахро карвонлари даври битиб денгиз карвонлари даври келаётганини вактида пайкамаган уз жохилларимиз Улугбек расадхонасини йук килганларидан бери инкироз ичида булган жамиятимиз каддини ростлай олмайди, буюк ишлар килолмайди.

Пайгамбаримиз саллаллоху алайхи ва саломнинг “Билган билан билмаган хеч тенг булоладими?” маънодаги сузларининг мохиятини хамма тушунади. Лекин, миллатимизни информацион блокада ичида тутиб, уни билимсизликка йуллаётган ва уни дунёда оркада колиши учун замин тайёрлаётган бугунги жохилларнинг Улугбек расадхонасини вайрон килганлардан фарки камлигини хали хамма тушуниб етгани йук.

Кайта-кайта айтётганимиздек, максадимиз Узбекистонда мавжуд хукуматнинг уз халкига карши жорий килган информацион блокадасини бузиш. Когозли нашрларни таркатиш йули билан хам бу йуналишда кулимиздан келган хамма нарсани килдик ва килишни давом эттирамиз. Энди бугунги техник имкониятлардан фойдаланиб ушбу электрон сахифани яратдик. Компьютерлар, электрон почта ва интернет каби воситалар кун сайин ривожланиб ва ёйилиб бораркан, “бечора” хукуматимиз хабар алмашиш эркинлигини тан олишга мажбур буладиган кунлар якинлашиб колмокда. Лекин у уз-узидан булмайди. Бунинг учун курашиш, харакат килиш керак.

Зеро, биздан харакат, Аллохдан баракат.

Ишонаманки, бу электрон сахифалардаги хур фикрликка чакиришлар аста-секин миллатимизнинг кенг табакаларига етиб бориб, унинг эркин фикрлаш ва эркин фикр алмашиш каби инсоний эхтиёжларини кондиришга бошлайди. Иктисодий фаровонликка йул ушандагина очилади. Ушандагина узини якка-якка одамлар туплами эмас, хамфикр инсонлар жамияти эканлигини англай бошлаган миллатимиз каддини ростлаб куллик занжирларини улоктиролади ва уз борлигини, узлигини дунёга намойиш килади.

Денгиздаги писликларни киргокка отиб уни тозалаётган жушкин тулкинлар сокинлашиб мавжланишга утгандаги хафиф ва шаффоф купикларидан тугилган афсонавий маъбуда каби...

Электрон сахифамизнинг азиз укувчилари! Агар бизнинг Озодлик ва Демократияга интилиш илхомимиз Сизга хам юккан булса, уни халкимизнинг хуррияти учун курашга сарфланг.

Аллох хаммамизга доим мададкор булсин.

Абдурахим Пулат
Узбекистон “Бирлик” халк харакати
Марказий Кенгашиниг раиси
Сентябрь. 1998